Η αξία του πρωινού γεύματος
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πρωινό γεύμα αποτελεί μέρος του πολιτισμού και της κουλτούρας μιας χώρας. Βλέπουμε ότι κάθε χώρα έχει μία συγκεκριμένη ταυτότητα και σε αυτό το γεύμα. Είναι άλλωστε, μέρος των ταξιδιών σε χώρες του εξωτερικού, η δοκιμή των διάφορων παραδοσιακών επιλογών του πρωινού γεύματος.
Η σημασία του πρωινού γεύματος μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητή και από την έμφαση στην οποία έχουν δώσει οι επιστήμονες, καθώς και από την έκταση στην οποία έχει μελετηθεί η διατροφική του αξία.
Σε μελέτη που πραγαμτοποιήθηκε το 2009-2012 σε 39 Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με συμμετέχοντες 200.000 παιδιά σχολικής ηλικίας (11-13ετών και 15 ετών, αγόρια και κορίτσια), φάνηκε ότι πρωινό κατανάλωναν 61% των παιδιών ηλικίας 13 ετών και 55% των παιδιών ηλικίας 15 ετών. Αυτό που μας δείχνει η μελέτη είναι ότι περίπου το 1/3 των παιδιών δεν καταναλώνουν πρωινό, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν μικρότερες ποσότητες βιταμινών και ιχνοστοιχείων κατά τη διάρκεια της ημέρας, σε αντίθεση με τα παιδιά που έχουν το πρωινό γεύμα στο καθημερινό τους πρόγραμμα. Πλήθος μελετών μας δείχνουν πως τα άτομα που καταναλώνουν πρωινό, έχουν υψηλότερη πρόσληψη φυτικών ινών, ασβεστίου, βιταμίνης C, βιταμίνης Α, φολικού, σιδήρου. Ταυτόχρονα παρατηρείται χαμηλότερη κατανάλωση τόσο συνολικού λίπους αλλά και κορεσμένων λιπαρών οξέων, ζάχαρης και νατρίου (1).
Ποια είναι τα οφέλη του πρωινού γεύματος στην υγεία μας;
Αρκετές μελέτες έχουν συνδέσει την κατανάλωση πρωινού με χαμηλότερο κίνδυνο για παχυσαρκία και αύξηση του σωματικού βάρους (2,3). Επίσης υπάρχουν αναφορές ότι συχνή κατανάλωση πρωινού προσφέρει βελτιωμένο γλυκαιμικό έλεγχο, δηλαδή καλύτερη εικόνα επιπέδων σακχάρου αίματος κατά τη διάρκεια της ημέρας, με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 (1).
Νεότερες μελέτες οι οποίες έχουν μελετήσει το σύνολο των γονιδίων για συγκεκριμένες μεταλλάξεις και πολυμορφισμούς, έχουν καταλήξει πως μερικά άτομα θα πρέπει να αποφεύγουν το πρωινό γεύμα, ιδιαίτερα σε αρκετά πρωινές ώρες. Η ορμόνη μελατονίνη φαίνεται να σχετίζεται με το μεταβολισμό της γλυκόζης. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν άτομα στα οποία παρατηρείται έκκριση μελατονίνης πιο αργά μέσα στην ημέρα και τα επίπεδα της οποίας διατηρούνται υψηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό (4). Η σύσταση για τα συγκεκριμένα άτομα, είναι η αποφυγή κατανάλωσης γεύματος όταν τα επίπεδα της μελατονίνης είναι υψηλά, δηλαδή αποφυγή κατανάλωσης γεύματος αργά το βράδυ και νωρίς το πρωί. Στόχος αυτής της σύστασης είναι η πρόληψη για εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2 (5).
Ποια είναι τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουμε;
“One size does not fit all!”
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, με εξατομικευμένες ανάγκες και προτιμήσεις. Βασικός στόχος της καθημερινής μας διατροφής είναι η κάλυψη των αναγκών μας σε ενέργεια, μακροθρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Για πολλούς το πρωινό γεύμα είναι μία καθημερινή συνήθεια που συνίσταται να την έχουν στο καθημερινό τους πρόγραμμα, υπάρχουν όμως και άνθρωποι, οι οποίοι μετά από τις απαραίτητες εξετάσεις, να διαπιστώσουν πως ίσως να πρέπει να αποφεύγουν το πρωινό γεύμα.
Για κάθε απόφαση που θα πάρουμε πρέπει να "ακούμε" τις ανάγκες του σώματός μας, να μην καταφεύγουμε σε υπερβολές και να ζητάμε τη βοήθεια ειδικών για συμβουλευτική και καθοδήγηση.
Βιβλιογραφία
Michael J. Gibney, Susan I. et al, Breakfast in Human Nutrition: The International Breakfast Research Initiative. Nutrients. 2018 May; 10(5): 559.
Purslow L.R., Sandhu M.S., Forouhi N., Young E.H., Luben R.N., Welch A.A., Khaw K.T., Bingham S.A., Wareham N.J. Energy intake at breakfast and weight change: Prospective study of 6764 middle-aged men and women. Am. J. Epidemiol. 2008;167:188–192. doi: 10.1093/aje/kwm309.
Van der Heijden A.A., Hu F.B., Rimm E.B., van Dam R.M. A prospective study of breakfast consumption and weight gain among U.S. men. Obesity (Silver Spring) 2007;15:2463–2469. doi: 10.1038/oby.2007.292
Tuomi, T., C. L. F. Nagorny, et al. (2016). “Increased Melatonin Signaling Is a Risk Factor for Type 2 Diabetes.” Cell Metab 23 (6): 1067-1077.
Karamitri, A. and R. Jockers (2019). “Melatonin in type 2 diabetes mellitus and obesity.” Nat Rev Endocrinol 15 (2): 105-125.